Phát hiện mới về vai trò của Selen - thông tin từ Giáo sư Pan Jun

Nguyên tố vi lượng Selen rất quan trọng đối với sức khỏe vật nuôi bởi tác dụng đa chiều: tăng cường hệ thống miễn dịch như một chất chống oxy hóa, chống stress hữu hiệu; giúp nâng cao năng suất sinh sản của vật nuôi. Gần đây, Giáo sư Pan Jun đến từ Công ty PROSYN Quảng Châu còn công bố một phát hiện mới về vai trò của Selen trong việc tham gia chống viêm. Thông tin chi tiết của phát hiện mới này sẽ được trình bày trong bài viết.

Tổng quan về Selen

Selen vô cơ và Selen hữu cơ sau khi vào cơ thể động vật có cùng một con đường chức năng cuối cùng, đó là tổng hợp Selenoprotein. Hiện tại, 35 Selenoprotein đã được tìm thấy ở động vật có vú, hầu hết chúng tồn tại ở dạng Selenocystein (Sec), bao gồm cả Glutathione peroxidase (GSH-Px).

Vai trò chính của Selen là chống lại stress oxy hóa, nhưng nếu bổ sung lượng quá cao sẽ làm giảm khả năng chống oxy hóa. EU và Trung Quốc quy định rằng lượng natri selenate và natri selenite tối đa được sử dụng làm phụ gia thức ăn chăn nuôi là 0,50 mg/kg DM (Bộ Nông nghiệp, 2000). So sánh sự khác biệt về hàm lượng Selen trong cơ thể thì động vật sống dưới nước có nhu cầu Selen cao hơn so với động vật trên cạn.

Bảng so sánh hàm lượng Selen trong thịt heo, gà và cá

Cơ chế hấp thu của Selen

Sự hấp thu Selen vô cơ chủ yếu là xung quanh tế bào biểu mô hoặc hấp thu thụ động qua "khoảng gian bào". Ngoài ra còn có sự hấp thụ tích cực của Selen vô cơ với sự có mặt của Glutathione. Selen hữu cơ chủ yếu có hai dạng: Selenomethionine và Selenocysteine. Trong số đó, nguồn Selen từ thực vật chủ yếu là dạng thứ nhất, Selen nấm men hoặc Selen có nguồn gốc từ động vật chứa một lượng Selenocysteine nhất định. Cả hai loại Selen đều sử dụng cơ chế hấp thụ tích cực giống như các axit amin tương ứng. Selenomethionine cạnh tranh với Methionine để hấp thụ, trong khi Selenocysteine và Cysteine thì không.

Cơ chế hấp thụ và vận chuyển của Selen (Nguồn: Giáo sư Pan, 2023).

Phát hiện mới về vai trò của Selen

Selen không chỉ có tác dụng chống oxy hóa mà còn góp phần chống viêm. Cơ chế Selen tham gia vào việc chống viêm được công bố (Nguồn: Giáo sư Pan, 2023)

Bổ sung Selen có tác dụng ức chế con đường gây viêm, làm giảm các yếu tố gây viêm. Như hình ảnh minh họa, Selen có thể ức chế đáng kể sự biểu hiện của TLR2, đồng thời ức chế quá trình Phosphoryl hóa protein trong các đường truyền tín hiệu viêm NF-kB và MAPK ở hạ lưu của nó để giảm sản xuất các yếu tố gây viêm và thúc đẩy quá trình sửa chữa mô vú bị viêm. Selen cũng có thể làm giảm sự phát triển của Staphylococcus aureus trong các tế bào biểu mô tuyến vú và làm giảm tổn thương tế bào.

Phản ứng oxy hóa và viêm trở nên trầm trọng hơn khi có độc tố; Selen làm giảm mức độ viêm và stress oxy hóa trong thử thách Aflatoxin. Mức độ căng thẳng oxy hóa giảm, có thể tránh gây ra rối loạn chức năng miễn dịch. Như trên, độc tố, stress oxy hóa và viêm nhiễm có mối liên hệ với nhau và ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch của động vật.

Selen có thể làm tăng chỉ số truyền bạch huyết máu ngoại vi và tỷ lệ tế bào lympho T, cải thiện khả năng đáp ứng miễn dịch của động vật, tăng hiệu giá kháng thể và tăng cường khả năng thực bào của thực bào đối với mầm bệnh. Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng khi hàm lượng Selen trong gà thịt bình thường, tế bào lympho biểu mô niêm mạc ruột và tế bào mast sẽ dồi dào hơn, và khi hàm lượng Selen quá thấp hoặc quá cao, số lượng tế bào trên niêm mạc giảm đáng kể.
Các công dụng khác của Selen
Selen đóng một vai trò quan trọng trong việc chống lại stress nhiệt. Lấy bò sữa nhạy cảm với stress nhiệt làm ví dụ, cho bò sữa ăn quả Ligustrum lucidum giàu Selen (Se 1,88μg/g) 20-60g/con/ngày có thể làm giảm bớt sự suy giảm sản lượng sữa và hàm lượng protein sữa do stress nhiệt gây ra. Và xác nhận rằng protein gây sốc do nhiệt, hoạt động của SOD và GSH-PX, nồng độ interferon-γ (IFN-γ) tăng lên, hormone hướng vỏ thượng thận (nồng độ ACTH) và nồng độ cortisol giảm đáng kể; hoạt động tế bào lympho máu ngoại vi của bò tăng lên và điều chỉnh lại bài tiết các cytokine.

Cho bò sữa ăn nấm men Selen có thể làm tăng năng suất bò sữa, hàm lượng Selen trong sữa, số lượng hồng cầu trong máu, huyết sắc tố, hàm lượng hematocrit, hàm lượng hormone T3, hoạt tính Glutathione peroxidase và tổng khả năng chống oxy hóa, giảm nhiệt độ trực tràng, nhịp hô hấp, tế bào soma chỉ số, hàm lượng cortisol, hàm lượng malondialdehyde của bò sữa.

Selen kết hợp với các chất dinh dưỡng khác như Vitamin E có tác dụng hiệp đồng. Vitamin E nằm trên màng tế bào, bảo vệ màng khỏi sự tấn công của các gốc tự do và tổn thương do peroxy hóa, đồng thời là tuyến phòng thủ đầu tiên chống lại quá trình oxy hóa. Selen phá hủy peroxit thông qua GSH-Px có trong dịch tế bào, ngăn chặn sự hình thành các gốc tự do có hại và sự tấn công vào chất béo không bão hòa, đồng thời là tuyến phòng thủ thứ hai trong cơ thể. GSH-Px phân hủy peroxide được hình thành và ngăn chặn sự tạo ra HO- và oxy-O2 nhóm đơn có thể gây ra peroxy hóa lipid màng. Vitamin E ngăn chặn phản ứng dây chuyền peroxy hóa lipid màng tế bào và làm giảm quá trình tạo ra hydroperoxide, cho thấy tác dụng hiệp đồng giữa chúng.

Sự kết hợp giữa nấm men Selen và Vitamin E có thể cải thiện đáng kể tình trạng thịt lợn và thịt gia cầm bị nhợt nhạt và rỉ nước trong mùa hè. Selen và Vitamin E cũng giúp giảm tác động tiêu cực đến quá trình sản xuất trứng và chất lượng trứng ở gà giống và gà đẻ do nhiệt độ cao gây ra.

Selen không chỉ tác động rõ rệt đến hormone sinh sản ở động vật giống cái mà đối với động vật giống đực cũng rất quan trọng. Ngoài thận, hàm lượng Selen trong tinh hoàn, mào tinh và túi tinh của tuyến tiền liệt là cao nhất. Điều này cho thấy cơ quan sinh sản của động vật giống đực có quan hệ mật thiết với Selen, ngoài ra Selenoprotein được phân bố trên màng ngoài của ty thể trong tinh trùng của động vật đực, thiếu Selen có thể khiến tinh trùng bất thường, số lượng tinh trùng giảm, khả năng vận động kém.

Trong những năm gần đây, phương pháp trao đổi chất càng khẳng định vai trò quan trọng của Selen. Các gốc tự do (ROS) có thể tăng cường sự nhân lên của virus và Selen, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ chống oxy hóa và cân bằng nội môi oxy hóa khử nên có thể loại bỏ ROS, vì vậy mà Selen cũng có giá trị kiểm soát gián tiếp của Selen đối với virus.

So với natri selenite, tỷ lệ hấp thụ và sử dụng Selen hữu cơ cao hơn. Selen men là nguồn Selen rõ ràng hơn trong Selen hữu cơ. Giá trị sinh học của Selen khác nhau chủ yếu phụ thuộc vào tốc độ lắng đọng của nó trong các sản phẩm chăn nuôi. Quy trình sản xuất Selen trong men cũng không ngừng đổi mới. Trong đó, Selen men do Công ty TNHH Guangzhou Prosyn Biological Technology sản xuất rất giàu glutathione và cysteine selen, có khả năng hấp thụ và sử dụng tốt hơn.

Thông tin về Giáo sư Pan Jun
Ông Pan có gần 8 năm kinh nghiệm trong việc giảng dạy về dinh dưỡng động vật tại Đại học Nông nghiệp Tây Bắc và được thăng chức Phó Giáo Sư năm 1993. Từ năm 1996 đến 2002, ông làm nghiên cứu sinh tại Đại học Hokkaido, Nhật Bản và có bằng Giáo sư năm 2002. Trở lại Trung Quốc, Giáo sư Pan làm việc tại Công ty TNHH Thức ăn Shenzen Jinxinnong với cương vị Giám đốc kỹ thuật, phụ trách mảng phát triển công thức thức ăn, đặc biệt là mảng thức ăn tập ăn, thức ăn nái mang thai, heo con theo mẹ và cho bò sữa. Tháng 3 năm 2007, Giáo sư Pan Jun thành lập Công ty TNHH Guangzhou Prosyn Biological Technology tập trung vào lĩnh vực sản xuất thức ăn chăn nuôi đảm bảo an toàn sinh học và hiện đang làm việc trên cương vị Tổng giám đốc.

Giáo sư Pan Jun

TVONE VIỆT NAM tự hào là đối tác chiến lược của PROSYN tại thị trường Việt Nam, phân phối các loại khoáng hữu cơ peptide chelate trong đó có men làm giàu Selen, Selen 2000 ppm. Khoáng Selen của PROSYN được sản xuất thông qua quá trình lên men thời gian dài, biến Selen vô cơ thành Selen hữu cơ. Chủng nấm men tham gia quá trình được lựa chọn nghiêm ngặt và xử lý bằng công nghệ đã được cấp bằng sáng chế của PROSYN để thu được sản phẩm cuối cùng. Kết quả chuyển hóa từ Selen vô cơ sang hữu cơ đạt trên 98%. Bên cạnh đó, với công nghệ phá vỡ thành tế bào của PROSYN giúp cải thiện việc sử dụng Selen và sản xuất một số lượng lớn peptide, polysaccharit cùng các thành phần dinh dưỡng khác. Selen của PROSYN không có vị cay như Selen vô cơ mà có mùi thơm của quá trình lên men giúp vật nuôi ăn ngon miệng hơn và tỷ lệ hấp thu, sử dụng cao hơn trong cơ thể vật nuôi.

Khoáng Selen 2000 ppm của PROSYN